Son yıllarda spor yatırımlarıyla öne çıkan Suudi Arabistan, en büyük ödülünü 11 Aralık’ta FIFA tarafından 2034 Dünya Kupası’nın ev sahibi ilan edilerek almak üzere. Böylece 2022 Katar’dan sonra futbolun en büyük turnuvası, ikinci kez Ortadoğu’da oynanacak. Veliaht Prens Muhammed bin Selman&nbsp;(MbS) öncülüğünde ülkenin ekonomisini çeşitlendirmeyi hedefleyen Suudi Arabistan, bu çabaları kapsamında “spor”u önemli bir iş sahası olarak belirledi. Son yıllarda literatüre giren sporla aklanma (sportswashing) tabirini de sık sık akıllara getiren Riyad yönetimi, bu konuda utangaç davranmıyor. MbS, 2023’te Fox Sports’a verdiği demeçte &nbsp;“Eğer sporla aklanma benim gayri safi yurt içi hasılamı %1 artıracaksa, o zaman bunu yapmaya devam edeceğiz” demişti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">910 sponsorluk anlaşması</h2>Sporda demokrasi, şeffaflık ve ifade özgürlüğü gibi değerlerin güçlendirilmesi hedefiyle yola çıkan Danimarka merkezli Play The Game’in <a fr-original-style="" href="https://www.playthegame.org/projects/saudi-arabia-s-grip-on-world-sport/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmasına</a> göre Suudi Arabistan, 910 sponsorluk anlaşması spor ekosistemini deyim yerindeyse “satın almış” durumda. Futboldan espora, bokstan tenise elini atmadığı spor kalmayan Riyad yönetiminin sponsorluklarının 194’ü futbolla ilişkili.&nbsp;Sponsorluklar içerisinde Suudi devletinin en önemli şirketi, petrol ve doğalgaz devi Aramco önemli bir yere sahip. 2026 Erkekler Dünya Kupası ve 2027 Kadınlar Dünya Kupası’nın da aralarında olduğu 71 anlaşmaya imza atan Aramco’ya karşı 130’dan fazla kadın futbolcu <a fr-original-style="" href="https://athletesoftheworld.org/fifa-x-saudi-aramco" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açık mektup</a> yayımlamış ve FIFA’nın kadın ve insan hakları karnesi bu kadar zayıf olan Suudi Arabistan’la ilişkilerinin kendileri için “mideye yenmiş bir yumruk” etkisi yarattığını vurgulamıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Her rejim eliti aynı zamanda bir spor eliti</h2>Rapor, Premier League ekibi Newcastle United’ın da sahibi olan Suudi Kamu Yatırım Fonu’nun (PIF) tek başına 346 sponsorluğu finanse ettiğini ortaya koyarken kurumlarla devletin önemli pozisyonlarında görev alan elitlerin de projedeki rolünü haritalandırıyor.&nbsp;Toplamda 207 Suudi kurumunda 1.412 mevkinin bu tip isimlerin kontrolü altında olduğunu belirten rapor, Newcastle United’ın Başkanı, aynı zamanda Muhammed bin Selman’a en yakın isimlerden Yasir El-Rümeyyan’ın 22 mevkiyle bu alanda en nüfuzlu isim olduğuna dikkati çekiyor. El-Rümeyyan, Suudi Arabistan Golf Federasyonu başkanlığı, Suudi Arabistan Olimpiyat Komitesi üyeliği yapıyor; Atletico Madrid ve WTA Finalleri’nin sponsoru Riyad Air’in başkanlığını yürütüyor.&nbsp;Play The Game raporu, bu ve benzeri iç içe geçmiş mevkileri, Suudi Arabistan’da spor ilişkileriyle devlet çıkarları arasındaki belirsiz hâle gelmiş çizgilerin örneklerinden biri olarak tanımlıyor. MbS ve El-Rümeyyan’ın yanı sıra, Türki El-Şeyh, Ahmed El-Hatib, Abdülaziz bin Türki El-Suud, Prenses Reema bint Bandar El-Suud da diğer önemli aktörler arasında sayılıyor.Çalışmanın müelliflerinden&nbsp;Stanis Elsborg, “Yatırımlardaki hızlı yükseliş ve stratejik işbirlikleri, Suudi Arabistan’ın uluslararası spor üzerindeki hakimiyetini genişletme ihtirası adına önemli şeyler söylüyor” diyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zıt kutuplar: FIFA karnesi ve demokrasi karnesi</h2>30 Kasım Cumartesi günü Uluslararası Af Örgütü, FIFA’yı Suudi Arabistan’ı 2034 Dünya Kupası ev sahipliğiyle ödüllendirmek üzere olması sebebiyle eleştirdi. FIFA, Suudi Arabistan’ın adaylık başvurusuna 5 üzerinden 4.2 puan (tarihin en yükseği) vermişti. Kapalı kapılar ardında varılan anlaşmaların da etkisiyle, Suudi Arabistan’ın kazanması garanti görüldüğü için 2034 Dünya Kupası’nın başka bir ev sahibi adayı yok.Freedom House’a göre Suudi Arabistan’ın küresel özgürlük puanı 100 üzerinden yalnızca 8. Sınır Tanımayan Gazeteciler, Riyad rejiminin 2017’den bu yana tutukladığı gazeteci ve blog yazarlarının sayısının üçe katlandığını vurguluyor. 2018’de Gazeteci Cemal Kaşıkçı, İstanbul’daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda katledilmişti. Son yıllarda ilan edilen kimi reformlara karşın kadın hakları, LGBTİ hakları, göçmen işçilerin hakları gibi meseleler de oldukça sorunlu.

Punto 

Play The Game'in raporu, 11 Aralık'ta 2034 Dünya Kupası'nın ev sahibi ilan edilecek olan Suudi Arabistan'ın spor dünyasını "satın alma" sürecini haritalandırıyor.

Rapor: Suudi Arabistan spor dünyasını nasıl ele geçirdi?

• ABD merkezli spor yayıncısı Fox Sports, New York Yankees’in beyzbol maçında tribünleri doldurmak için Unreal Engine grafik motoru ile yapay seyirciler <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWRiMzgzZmNhOGRlMDAwOTY3YmU4OSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cudGhldmVyZ2UuY29tJTI1MkYyMDIwJTI1MkY3JTI1MkYyNSUyNTJGMjEzMzYwMTclMjUyRmZveC1zcG9ydHMtYmFzZWJhbGwtdmlydHVhbC1mYW5zLWVwaWMtdW5yZWFsLWVuZ2luZS1lbXB0eS1zdGFkaXVtcy1tbGI="">kullandı</a>. Covid-19 sonrası spor müsabakalarında eksik olan seyircilerin yerine sanal sesler, hatta robotlar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWRiMzgzZmNhOGRlMDAwOTY3YmU4OSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZnbG9iYWxuZXdzLmNhJTI1MkZuZXdzJTI1MkY3MjAxMjI1JTI1MkZkYW5jaW5nLXJvYm90cy1qYXBhbi1iYXNlYmFsbC1nYW1lJTI1MkY="">kullanılmıştı</a>.

Fox Sports ile ilgili hikayeler